Bağımsız çalışan, yaptığı iş sermayeden çok kol ve beden gücüne (emeğe) dayanan girişimcileri tanımlamak için kullanılır. Zanaatkâr ve küçük ticarethane sahipleri, esnaf olarak tanımlanır.
Kuaför, terzi, nakliyeci, emlakçı, fırıncı, boyacı, tesisatçı, araba tamircisi gibi çok farklı hizmet kolları vardır. Esnafa işi düşmeyen yoktur. Bu devirde hem işini iyi yapan hem de dolandırmayan esnaf bulmak zordur.
Bir yakınım çocuğuna internetten ev kiralamaya çalışırken dolandırıldı. Ev için kaparo verdikten sonra bir daha ev sahibine ulaşamadı. Şikayetçi oldu; bakalım bulunabilecek mi?
Evimi taşımak için bir nakliye şirketi ile konuştum, fiyat aldım. Derken piyasa araştırması yaparken ilk konuştuğum nakliyeci beni aradı. Hocam “Siz benim arkadaşla da konuşmuşsunuz, onunla mı anlaşacaksınız? Deyip beni telefonda bir güzel fırçaladı. Ne yani araştıramaz mıyım?
Emlakçılar ayrı bir alem, satıştan alacağı para yüzde iki ama buna uyan neredeyse yok. Komisyonlar yüzde üç, yüzde dörtlere kadar çıkıyor.
Boyacılarla konuşuyorum. İşçilik parası olarak boya fiyatının on beş katını istiyorlar.
Koltuk sipariş vermek istedim. Kırk beş gün sonraya gün verdiler. Parasını ödemeye korktum; ya savsaklar, zamanında yapmazlarsa korkusuyla ellerinde hazır olanı alıp, işimi garantiye aldım.
Oğluma yatak almak istedim, satış mağazasında ürünü beğendim, pazarlığını yaptım ama ya geciktirirlerse, sipariş karıştırılırsa ya da başka ürün getirirlerse diye düşündüm. Esnaf beni zar zor ikna etti ödemeyi de ürün gelsin yaparsınız dedi. Her şey normaldi ama ben güvenemiyordum nedense!
Tabii ki iyi örnekler var. Mesela yıllardır gittiğim kuaförümden çok memnunum. Saçımı özenle keser, boyar, şekil verirler. Ne yaptırırsam yaptırayım hiçbir endişe taşımam. Ellerinden gelenin en iyisini yapacaklarını bilirim. Öncesinde hiç fiyat konuşmam. Çünkü güvenim tamdır. Müşteriye eve gelen misafir gibi özenle davranırlar. Kısacası zor buldum kaybetmeyi de düşünmüyorum.
İşi bir şekilde yaptırmasına yaptırırız ama iş yaptırırken dolandırılabilir miyim? Veyahut iş bittikten sonra kazık yedim mi? Soruları kafaları meşgul etmeye devam eder.
Ülkemizde okumayan insanlar esnaflık yapar. Oysaki eğitim şart her mesleğin bir okulu olmalıdır. İşini dürüst yapan esnaflar olursa; güvenle işimizi yaptırır. Paramızla rezil olmayız.
Yine de yazının sonunda bahsedilen kuaför örneği çok önemli. Güvenilir bir esnaf bulduğunda, o ilişki artık müşteri-satıcı ilişkisinden çıkıp karşılıklı bir saygıya dönüşüyor. Demek ki mesele sadece “iş yapmak” değil, işini hakkıyla yapmak.
Eğitim konusuna katılıyorum. Her meslek gibi esnaflığın da bir disiplini, etiği, hatta psikolojisi var. İnsan ilişkisi, fiyat politikası, müşteri memnuniyeti gibi konular eğitimle pekâlâ geliştirilebilir. Çünkü kaliteli hizmet sadece el emeğiyle değil, aynı zamanda bilinçli bir tutumla verilir.
Kısacası; güveni yeniden tesis etmek hem esnafın hem de müşterinin ortak sorumluluğu. Dürüst, sözünün eri esnaflar çoğaldıkça “paramızla rezil olmayız” cümlesi tarihe karışır.