Derleme: Dilek ONAY CAN
Tarihi
İyidere’nin tarihi, Karadeniz’in ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle oldukça eskilere dayanır. Bölge, Osmanlı döneminde Aspetia adıyla anılmış ve stratejik bir ticaret merkezi olmuştur. İlçenin tarihi dokusu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait eserlerde de kendini göstermektedir.
Kültürel Varlıkları
İyidere, tarihi camileri ve eski taş konakları ile kültürel bir zenginlik sunar. İlçede görülmeye değer birkaç önemli yapı:
Eski Taş Köprüler: Osmanlı döneminden kalma taş köprüler bölgedeki mimari beceriyi yansıtır.
Yukarı İyidere Camii: Geleneksel Karadeniz mimarisini sergileyen bu camii, ahşap işçiliğiyle dikkat çeker.
Gezilecek Yerler ve Turizm
İyidere, doğa ile iç içe bir tatil geçirmek isteyenler için idealdir. İşte görülmesi gereken bazı noktalar:
İyidere Sahili: İlçenin Karadeniz’e açılan kıyıları, sakinliği ve huzuruyla öne çıkar. Sahil boyunca yürüyüş yapabilir ve manzaranın tadını çıkarabilirsiniz.
Derin Vadiler: İlçenin çevresindeki vadilerde trekking ve doğa yürüyüşleri yapılabilir.
Rize Botanik Bahçesi ve Yakın Çevre Gezileri: İyidere’ye yakın konumdaki bu tür noktalar, ilçenin turistik potansiyelini artırır.
Yaylaları
Karadeniz’in vazgeçilmez yayla kültürü, İyidere’de de kendini gösterir. Özellikle:
Ovit Yaylası: İyidere’ye yakın mesafede bulunan Ovit Yaylası, serin havası ve doğal güzellikleriyle ünlüdür.
Huser Yaylası: Sis denizini görmek isteyenler için eşsiz bir noktadır.
Yemek Kültürü
İyidere, Rize’nin genel yemek kültüründen etkilenmiştir ve zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Karadeniz mutfağının vazgeçilmezleri burada sıkça yapılır:
Hamsili Pilav: Karadeniz mutfağının sembol yemeklerinden biridir.
Muhlama: Yöresel peynir ve tereyağı ile yapılan bu yemek kahvaltıların vazgeçilmezidir.
Lahana Çorbası: Bölgede yetişen kara lahana ile yapılan lezzetli bir çorbadır.
Anzer Balı: Yakın çevrede üretilen dünyaca ünlü bir baldır ve mutlaka tadılması önerilir.
Çay: İyidere, çayın merkezi olan Rize’nin bir ilçesi olduğu için burada çay kültürü çok güçlüdür.
İyidere, doğası, tarihi ve kültürel dokusuyla keşfedilmeyi bekleyen bir Karadeniz ilçesidir. Sessiz ve huzurlu bir tatil arayanlar için ideal olan bu ilçe, yaylaları ve geleneksel yemekleriyle ziyaretçilerine unutulmaz anlar yaşatır.
Pileki, Ağarasu ve Tarihi
Pileki, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde, geleneksel yemeklerde kullanılan bir tür taş tepsi veya pişirme kabıdır. Genellikle mısır ekmeği, lahana sarması gibi yerel yemeklerin pişirilmesinde kullanılan pileki, taş ocaklarından elde edilen özel taşların işlenmesiyle yapılır. Bu eşsiz pişirme aracı, İyidere’nin önemli bir kültürel mirasıdır.
Ağarasu Taşı ve Pileki Yapımı
İyidere’nin Pileki Mağarası, pileki yapımında kullanılan taşların çıkarıldığı önemli bir yerdir. Özellikle Ağarasu Taşı adı verilen bu özel taş, dayanıklılığı ve ısıyı muhafaza etme özelliğiyle dikkat çeker. İşte pileki yapım süreci:
Taş Çıkarımı: Ağarasu Mağarası’ndan çıkarılan taşlar işlenmek üzere usta ellerle buluşturulur.
Şekil Verme: Çıkarılan taş, yuvarlak bir form alacak şekilde oyulur ve pişirme için uygun hale getirilir.
Son Rötuşlar: Taşın yüzeyi pürüzsüz hale getirilir, böylece yiyeceklerin yapışmadan pişirilmesi sağlanır.
Tarihi ve Kültürel Önemi
Pileki yapımı ve kullanımı, İyidere ve çevresinde yüzyıllardır süregelen bir gelenektir. Özellikle Osmanlı döneminde yaygınlaşan bu gelenek, Karadeniz mutfağının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Pileki Mağarası: İyidere’deki bu mağara, pileki taşlarının çıkarıldığı yerdir ve bugün turistik bir cazibe merkezi olarak da ziyaret edilmektedir. Kültürel Miras: Günümüzde pileki yapımı azalsa da bu gelenek, yerel halk için bir gurur kaynağıdır ve yöresel festivallerde sıkça tanıtılmaktadır.
Pileki ve Yemek Kültürü
Pileki, sadece bir mutfak gereci değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Geleneksel Karadeniz yemekleri pileki içerisinde daha lezzetli pişer. Örneğin:
Pileki Ekmeği: Mısır unu ile yapılan bu ekmek, pilekinin eşsiz taş dokusu sayesinde farklı bir tat kazanır.
Hamsili Pilav: Pileki içinde pişirildiğinde daha yoğun bir aroma ve kıvam elde edilir.
Turistik Değer
Pileki Mağarası, sadece yerel halk için değil, bölgeyi ziyaret eden turistler için de büyük bir ilgi odağıdır. Mağaraya yapılan gezilerde pileki yapımına dair bilgiler verilir ve yöresel yemekler sunulur. Bu sayede hem tarihi hem de kültürel bir deneyim yaşatılır.
Pileki ve Ağarasu taşı, Karadeniz kültürünün eşsiz bir parçasıdır. Yüzyıllardır süregelen bu gelenek, bölgenin kimliğini oluşturan önemli unsurlardan biridir. İyidere’nin zengin mirasını ve kültürel değerlerini anlamak için pileki kültürünü keşfetmek şarttır.
İyidere Lojistik Limanı
İyidere Lojistik Limanı, Rize’nin İyidere ilçesinde inşa edilen, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi'nde stratejik öneme sahip büyük bir altyapı projesidir. Liman, Karadeniz ticaret yollarını genişletmek, bölgenin ekonomik potansiyelini artırmak ve Türkiye’nin uluslararası ticaretteki konumunu güçlendirmek amacıyla tasarlanmıştır.
Projenin Amacı ve Önemi
İyidere Lojistik Limanı, Karadeniz’in en büyük lojistik merkezlerinden biri olmayı hedeflemektedir. Limanın başlıca amaçları:
Ticaret Hacmini Artırmak: Bölgedeki ihracat ve ithalat faaliyetlerini hızlandırmak.
Stratejik Konum: Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerle Türkiye arasındaki ticaret köprüsünü güçlendirmek.
İstihdam: Bölge halkına iş imkânı sağlayarak yerel ekonomiyi canlandırmak.
Deniz Taşımacılığı: Karadeniz Bölgesi’nde lojistik maliyetlerini düşürmek ve alternatif taşımacılık yolları yaratmak.
Projenin Teknik Özellikleri
Liman Alanı: Büyük konteyner gemilerinin yanaşmasına uygun şekilde tasarlanmıştır.
Depolama Kapasitesi: Geniş bir lojistik alanı sunarak yüklerin depolanmasını kolaylaştırır.
Bağlantı Yolları: Liman, karayolu ve demiryolu hatlarına entegre edilerek lojistik süreçleri hızlandırır.
Yük Tipleri: Konteyner, dökme yük ve genel kargo taşımacılığına uygun bir altyapı bulunmaktadır.
Ekonomik ve Bölgesel Katkılar
İyidere Lojistik Limanı, hem bölgesel hem de ulusal düzeyde ekonomik katkılar sunacaktır:
Doğu Karadeniz'in İhracat Potansiyeli: Fındık, çay ve diğer tarım ürünlerinin uluslararası piyasalara daha hızlı ulaşması sağlanacak.
Turizm ve Ekonomi: Lojistik faaliyetler sayesinde bölgeye daha fazla yatırım çekilmesi bekleniyor.
İstihdam: Liman faaliyete geçtiğinde binlerce kişiye iş imkânı sunması öngörülmektedir.
Çevresel ve Sosyal Tartışmalar
Liman projesi, ekonomik faydalarının yanı sıra çevresel etkileri nedeniyle tartışmalara yol açmıştır:
Doğal Yaşam Üzerindeki Etkiler: İnşaat sırasında çevredeki deniz ve kara ekosistemine zarar verildiği iddiaları bulunmaktadır.
Bölgesel Tepkiler: Çevre aktivistleri, özellikle taş ocakları kullanımı nedeniyle doğal güzelliklerin ve su kaynaklarının tehdit altında olduğunu belirtmektedir.
İyidere Çevre Derneği: Liman projesine yönelik eleştirileri dile getiren yerel halk ve çevreci gruplar, sürdürülebilir bir planlama yapılması gerektiğini savunmaktadır.
Son Durum ve Gelecek Beklentileri
Proje, Türkiye'nin 2023 ekonomik hedefleri kapsamında önemli bir adım olarak görülmektedir. İnşaat çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmış olup, limanın faaliyete geçmesiyle bölgenin lojistik merkezi haline gelmesi beklenmektedir. Ayrıca, demiryolu bağlantısının tamamlanması ile limanın uluslararası taşımacılık ağlarına entegre edilmesi hedefleniyor.
İyidere Lojistik Limanı, bölgenin ekonomik ve stratejik değerini artıracak önemli bir projedir. Ancak, çevresel ve sosyal etkileri de dikkate alınarak sürdürülebilir bir yaklaşım benimsenmelidir. Bu liman, Karadeniz’in en önemli lojistik merkezlerinden biri olma potansiyeline sahiptir ve hem yerel hem de ulusal ölçekte büyük değişimlere yol açacaktır.
İlyas GÜR
Editör
